ﻳﺎدداﺷﺖ ﻣﺘﺮجم
ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ وﺳﻴﻠه دوﺳﺖ ﻣﺘﻔﻜﺮ و ﻓﺎﺿﻠﻢ آﻗﺎى ﻣﻬﻨﺪس
اﺣﻤﺪزاده ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻰ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤه آن ﭘﻰ ﺑﺮدم
از اﻳﺸﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮدم ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻨﺪ از ﻃﺮف اﻧﺠﻤﻦ اﺳﻼﻣﻰ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﺸﻬﺪ
اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﺑﺪ. وﻟﻰ ﭼﻮن ﻣﺘﻦ آن در ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﻪ ﻳﻐﻤﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد، از آن رو
ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﻄﺒﻴﻖ دﻗﻴﻖ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮدن ﻛﺘﺎب در اﻳﺮان وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ،
اﻳﺸﺎن از ﻃﺒﻊ آن ﭼﻨﺪان راﺿﻰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻰآﻣﺪﻧﺪ وﻟﻰ ﺑﺮﺧﻼف اﻳﺸﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻃﺒﻊ
آن ﻣﺸﺘﺎق ﺑﻮدم و آن را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ از اﻳﻦ رو ﺑﺮ آن ﺷﺪم
ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻣﻘﺪﻣﻪاى و ﺷﺮح ﺣﺎل دﻗﻴﻘﻰ از زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺆﻟﻒ و ﺣﻮاﺷﻰ ﻻزم آن را
ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر آﻣﺎده ﻛﻨﻢ.
در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ و دﻋﺎ ﺗﻨﻬﺎ از
ﭼﺸﻢ ﻳﻚ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻋﻠﺖ وﺟﻮدى اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ و آﺛﺎری ﻛﻪ ﺑﺮ آن
ﻣﺘﺮﺗﺐ اﺳﺖ آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ وﺟﻮد دارد ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار داده
اﺳﺖ.
اﮔﺮ ﭼﻪ در اﺳﻼم ﻧﻴﺰ دﻋﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﭼﻨﻴﻦ آﺛﺎرى را داراﺳﺖ وﻟﻰ ﻧﻜﺘﻪاى ﻛﻪ
در ﺿﻤﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻣﻘﺎﻳسه ﻣﺘﻮن ادﻋﻴﻪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮﮔﺰارى ﺑﺮﺧﻰ از آﻧﻬﺎ در اﺳﻼم
و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺮﻣﻰﺧﻮرﻳﻢ، اﻣﺘﻴﺎزى اﺳﺖ ﻛﻪ دﻋﺎى اﺳﻼم ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ دارد و آن
اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻋﺎ در اﺳﻼم ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ داراى ﺟﻨﺒﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺣﺘﻰ
ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﺘﻮن دﻋﺎﻫﺎى ﻣﺬﻫﺐ ﺗﺸﻴﻊ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ روﺷنﺘﺮ و
ﺣﺎدﺗﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮرد و ﮔﺎه ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻰ از ﺟﻤﻼت آن، رﻧﮓ ﻳﻚ ﺷﻌﺎر
ﺣﺰﺑﻰ و ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻴﮕﻴﺮد.
دﻋﺎى ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ از زﻧﺪﮔﻰ و ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎى آن ﺧﻮد را ﺑﺪور داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻛﺎرل
ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﺳﺎﺳﺶ ﻓﻘﺮ اﺳﺖ و ﻋﺸﻖ. اﻣﺎ، در اﺳﻼم ﻋﻨﺼﺮ دﻳﮕﺮی ﺑﺪان اﻓﺰوده ﻣﻰﺷﻮد
و آن ﺑﻴﺎن دردﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ - ﮔﺮوﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ ﺑﺪان واﺑﺴﺘﻪ
اﺳﺖ.
ورود ﻋﻨﺼﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖ در ﻣﺴﺌﻠه دﻋﺎى اﺳﻼﻣﻰ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از آﻧﻜﻪ اﻓﻜﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ را
ﻫﻤﻮاره در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻتهاى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ،
ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺪهﻫﺎى ﻣﻘﺪس ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺸﺘﺮﻛﻰ در ﻣﻴﺎن ﻫﻤﻪ
اﻓﺮادی ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﮔﺎم ﺑﺮﻣﻰدارﻧﺪ، اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﺑﺪ.
ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن، ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﻳﺪهﻫﺎى اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ در ﭘﻨﺎه ادﻋﻴﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ از
ﮔﺰﻧﺪ ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎی ﺳﻴﺎﺳﻰ و روزﮔﺎر ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻰ اﺟﺘﻤﺎع - ﻛﻪ در ﻣﺴﻴﺮى ﻧﺎﺑﺪﻟﺨﻮاه
ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻴﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ - ﻣﺼﻮن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺧﺎﺻﻴﺖ زﻧﺪﮔﻰ و ﺗﺤﺮﻳﻚ را ﺑﺎ
ﺧﻮد ﺣﻔﻆ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد.
ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌه ﻣﺘﻮن ﻣﺨﺘﻠﻒ ادﻋیه اﺳﻼﻣﻰ، ﻣﻴﺘﻮان ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد ﻛﻪ دﻋﺎى
اﺳﻼﻣﻰ (اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺘﻮﻧﻰ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺪ ﺗﺎرﻳﺨﻰ اﺻﺎﻟﺖ دارد) از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮﺗﺸﻜﻴﻞ
ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ:
۱- ﻓﺼﺎﺣﺖ.
۲- ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ ﻣﺆﺛﺮ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن دﻋﺎ (ﺳﺠﻊ و ﻣﻮازﻧﻪ، ﻓﺎﺻﻠﻪ، ﻧﺮﻣﻰ و
درﺷﺘﻰ ﻣﻘﺘﻀﺎى ﺣﺮوف وﻛﻠﻤﺎت، اﺷﺘﻘﺎق، ﺟﻨﺎس و...).
۳- ﻋﻘﻞ: ﻃﺮح ﻣﺴﺎئل ﻓﻠﺴﻔﻰ و ﻓﻜﺮى ﺑﺮاى ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻘﻞ و ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﻴﺮوى ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻪ
ﻫماﻫﻨﮕﻰ و ﺳﺎزش ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺎﻳﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﺎن ﻣﻈﺎﻫﺮ ﻗﺪرت، ﻣﻌﺠﺰات ﺧﻠﻘﺖ،
زﻳﺒﺎﻳﻰﻫﺎ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪیﻫﺎى ﺑﻰﺷﻤﺎر آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر.
۴- ﺳﻴﺎﺳﺖ: ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻃﺮح ﻣﺴﺎئل اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﺑﻴﺎن ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻣﻴﺎن
ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ، ﺻﻼح و ﻓﺴﺎد، ﺳﻌﺎدت و ﺷﻘﺎوت ﻣﺮدم و ﺗﻠﻘﻴﻦ ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﻧﻔﺮت
ﻋﻠﻴﻪ ﻓﺮد ﻳﺎ دﺳته ﺳﺘﻤﮕﺮ و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر و اﻋﻼم وﻓﺎدارى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮم،
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آزادى و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻰ ﻣﺮدم، در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ.
۵- ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻋﺼﻴﺎن: دﻋﺎی اﺳﻼﻣﻰ میکوشد ﺗﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ
در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ اﺳﺎرت، ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺧﻀﻮع ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪّ ﺧﻮاری وادار ﻛﻨﺪ، اﻣﺎ
اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﻠﻘﻴﻦ ﻣﻴﻜﻨﺪ
ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﺪرت دﻳﮕﺮ، ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﮕﺮ و ﻧﻘطه اﻣﻴﺪ و اﺗﻜﺎى دﻳﮕﺮى را ﺟﺰ او ﺑﻪ
رﺳﻤﻴّﺖ ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ؛ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﻃﻮرى اﻧﺠﺎم
ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻫﺮاس و ﺑﻴﻢ از ﻫﺮ ﻧﻴﺮوى دﻳﮕﺮی را از ﺧﺎﻃﺮ او میبرد.
۶- ﺗﻮﻓﻴﻖ: ﻧﻴﺎﻳﺶﻛﻨﻨﺪه از ﺧﺪا ﻫﻤﻮاره ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺮاﻳﻂ رواﻧﻰ و اﺳﺒﺎب و
وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎرﺟﻰ، آن ﻃﻮر ﻓﺮاﻫﻢ آﻳﺪ ﻛﻪ وى ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎﻳﻰ در راه
ﻛﻤﺎل، ﺣﺴﻦ و ﺧﻴﺮ ﺑﺰﻧﺪ و از اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎ آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻬﺮه
ﺑﺮﮔﻴﺮد. ﻣﺴﺌﻠه ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﺎﻟﺖ ﻗﺪرت اراده ﺑﺸﺮ ﻣﻌﺘﺮف
اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻏﺮور و ﺧﻮدﺑﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻰ از ﺧﺸﻮﻧﺖ روح
وﻛﻮﺗﺎﻫﻰ اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﺖ، اﻧﺴﺎن را ﻓﺮا ﻧﮕﻴﺮد.
۷- ﺗﻔﻮﻳﺾ: ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ اﻧﺴﺎﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎى ﻟﺬت و اﻟﻢ، ﻓﻘﺮ و ﻏﻨﺎ و
ﺧﻮﺷﻰ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺎم و ﻧﻈﺎم
ﻛﻠﻰ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺤﻮ ﻛﺮده اﺳﺖ. ﮔﺬﺷﺘﻪ از آن ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﺠﺰ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮد ﭘﻰ ﺑﺮده
اﺳﺖ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ. در اﻳﻦ ﺟﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ
اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻣﺮﺣله ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻚ و ﺣﻴﺮت ﻋﺎلی و ﻣﻘﺪﺳﻰ ﺻﻌﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ
ﭼﺎرهای ﺟﺰ آن ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻣﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻛﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ
و ﺗﺸﺨﻴﺺ او ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ او ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﺪ.
۸- ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ: ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺿﻌﻒ ﻣﻦ، ﻳﺎ ﺿﻌﻒ زﺑﺎن، ﻣﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ اﺻﻄﻼﺣﻰ
ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ و ﻣﺎﻧﻊﺗﺮ از اﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻢ.
ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﺎﭼﺎرم ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺪﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﺎرل ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ اﺳﺎس دﻋﺎ ﻣﺒﺘﻨﻰ اﺳﺖ
ﺑﺮ دو اﺻﻞ ﻓﻘﺮ و ﻋﺸﻖ. ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻗﺮﺿﺶ ادا
ﺷﻮد، ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ ﺷﻔﺎ ﻳﺎﺑﺪ، ﻣﺴﺎﻓﺮش از ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮﮔﺮدد و ﻳﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮﻓﻴﻊ
رﺗﺒﻪﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎً دو رﺗﺒﻪ ﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﺮای او ﺻﺎدر ﺷﻮد! اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ دﻋﺎﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ
در ﻣﻴﺎن اﻧﺴﺎنﻫﺎى دﺳﺖ دوم ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ.
و ﻳﺎ ﻧﻴﺎﻳﺸﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻤﺘﺎز و زﺑﺪهاى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﺪ،
ازﮔـﻔﺘﮕﻮى ﺑﺎ او، از اﻳﺴﺘﺎدن در ﺑﺮاﺑﺮ او، ﻟﺬت ﻣﻰﺑﺮد.
ﻧﻮع اول ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻋﺎمه ﻣﺮدم اﺧﺘﺼﺎص دارد و ﻧﻮع دوم ﻳﻚ طریقه ﺧﺎص ﻋﺮﻓﺎنی
اﺳﺖ.
اﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮى ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ، در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪاش از
ﻓﻘﺮ رﻓﻴﻊﺗﺮ و از ﻋﺸﻖ ﺟﺪیﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد. در اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﺎ
ﺷﺪت و ﺳﻤﺎﺟﺖ از ﺧﺪا ﻃﻠﺐ ﻣﻴﻜﻨﺪ. اﻳﻦ ﺟﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻃﻠﺐ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و
ﺛﺮوت، ﺑﻴﻤﺎرى و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻰ ﻧﻤﻰاﻧﺪﻳﺸﺪ، او ﻧﻴﺎزﻫﺎى دﻳﮕﺮى را اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ،
اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺳﻠﺴﻠه ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ، ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻘﺎء و ﺧﻠﻮد را
از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ، روﺣﺶ ﺗﺎ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﻪاى ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺮای ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ
ﻛﺮده اﺳﺖ اوج ﻧﮕﻴﺮد، ﭘﺎﻳﺶ در اﻳﻦ رﻫﮕﺬرى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﻣﻰرﺳﺪ ﺳﺴﺘﻰ
ﻛﻨﺪ و در ﻧﻴﻤﻪ راه ﺑﺮ ﻟﺐ ﺑﺤﺮ ﻓﻨﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺮت ﺟﺎن ﺑﺴﭙﺎرد.
در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاى اﺳﻼم ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ، او را
اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز، ﻋﺸﻖ و ﺗﺮس ﺑﻪ ﺷﺪت ﻓﺮا ﻣﻴﮕﻴﺮد. ﺧﺪاى اﺳﻼم ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺪر ﻣﻬﺮﺑﺎن و
ﻣﻌﺸﻮق ﻧﺮم و رام اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ، او در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل داراى ﺟﺒﺮوت، ﻗﻬﺮ و ﺧﺸﻢ اﺳﺖ.
اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ، ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮ و دردﻧﺎﻛﺘﺮى دارﻧﺪ.
اﺣﺴﺎس ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪن از ﻛﻤﺎل، دور ﻣﺎﻧﺪن از ﺟﻮار دوﺳﺖ، از ﺑﻘﺎى اﺑﺪى، از ﺣﻴﺎت
ﺟﺎوﻳﺪ و ﻣﺤﺮوم ﮔﺸﺘﻦ از ﺻﻠﺢ و زﻳﺒﺎﻳﻰ و ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪن از آن ﮔﺮوﻫﻰ
ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ راه را اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ، و ﻟِﻪ ﺷﺪن
و ﮔﻢ ﺷﺪن و از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻦ در ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻛﺎرواﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣیرود ﺗﺎ ﺧﻮد
را ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﺳﺎﻧﺪ، آن ﭼﻨﺎن وﺣﺸﺘﻰ را در دل اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از دﻳﮕﺮان
ﻣﻰاﻧﺪﻳﺸﺪ، ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻴﻜﻨﺪ، ﻛﻪ ﺑﺮاى دﻳﮕﺮان ﻗﺎﺑﻞ درك ﻧﻴﺴﺖ.
ﻋﺎﻟﻰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮنه اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ را در ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻰ(ع) ﺑﺎ ﺧﺪاى اﺳﻼم ﻣﻰﺗﻮان
ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮسﻫﺎ و از ﻫﻮش رﻓﺘﻦﻫﺎى او را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻬﺘﺮ
ﻓﻬﻤﻴﺪ.
ﺑﺮرﺳﻰ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎئل در ﺣﻮزهﻫﺎى ﻋﻠﻤﻰ اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻤﻰ و ﻣﻨﻄﻘﻰ
آﻏﺎز ﮔﺮدد.
در اﻳﺮان ﻣﻦ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺪﺗﻰ ﻛﺎر ﻛﺮدم و ﻣﺤﺼﻮل اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻮد ﺑﻪ
ﺿﻤﻴمه اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮد، ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ از دﺳﺖ رﻓﺖ و ﻫﻤه ﻳﺎدداﺷﺖﻫﺎ و
ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻰ را ﻛﻪ ﮔﺮد آورده ﺑﻮدم ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤه ﻛﺘﺎب در ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ
ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد از دﺳﺖ دادم. اﻛﻨﻮن ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺘﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ دﺳﺖ
آوردهام، ﭼﻮن ﻧﻪ ﻣﺠﺎل و ﻧﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻزم ﺑﺮاى ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﺴﺌﻠﻪ را دارم،
ﺗﺮﺟمه ﺳﺎده ﻛﺘﺎب را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻳﺎران و ﻫﻤﻔﻜﺮان ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﻢ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻨﻄﻘﻰ
وﺳﻴﻌﻰ را در ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺘﻮن ادﻋیه اﺳﻼﻣﻰ، ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ واﻣﻴﮕﺬارم
ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺠﺎل و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ و ﻫﻢ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ.
ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ۱۳۳۸- ﭘﺎرﻳﺲ
ﻋﻠﻰ ﺷﺮﻳﻌﺘﻰ
ﺑﻨﺎم ﺧﺪا
در دﺳﺎﻣﺒﺮ ۱۹۴۰ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﻳﻦ ﺳﻄﻮر ﻣﻘﺎﻟﻪاى راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻧﻴﺎﻳﺶ در ﻣﺠله
ﺑﺰرگ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻰ "رﻳﺪرز داﻳﺠﺴﺖ" ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﻧﻮﺷﺖ. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در آﻏﺎز
۱۹۴۱ ﭘﺲ از اﺧﺘﺼﺎر و اﺻﻼﺣﻰ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪ ﺑﻪ وﺳﻴله ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎى
ﻧﺸﺮ ﻛﺘﺎب اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺖ.
ﭘﺲ از آن، ﮔﻮﻳﺎ در ﺳﻮﻳﺲ، ﺑﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ و در ژورﻧﺎل دوژﻧﻮ ﻣﻨﺘﺸﺮ
ﮔﺮدﻳﺪ. اﻧﺪﻛﻰ ﺑﻌﺪ ﻳﻚ ﻣﺠله ﻫﻔﺘﮕﻰ ﻣﺬﻫﺒﻰ دوﺑﺎره آن را در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ
و در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻰ اﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﭘﻰ ﺑﺮد، وى آن را
ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و از اﻳﻦ رو در آﻏﺎز ژاﻧﻮﻳه ۱۹۴۴ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺴﺌله ﻧﻴﺎﻳﺶ را
ﻳﻜﺒﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮار دﻫﺪ. ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻧﻪ ﻋﺎرف اﺳﺖ و ﻧﻪ
ﻓﻴﻠﺴﻮف. او آﻧﭽﻪ را در دل دارد ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻴﺎن ﻣﻴﻜﻨﺪ وﻛﻠﻤﺎت را در
ﻣﻌﺎﻧﻰ ﻣﺘﺪاول و ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ اﺻﻄﻼح ﻋﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر میبرد. او ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ
ﻋﻠﻤﺎى اﻟﻬﻰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وی ﻫﻤﺎن اﻏﻤﺎض را روا دارﻧﺪ ﻛﻪ او ﻫﺮﮔﺎه از ﻃﺮف آﻧﺎن
ﻳﻚ ﻣﺴﺌله ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژى ﻣﻄﺮح ﺷﺪ روا ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎره
ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻋﺼﺎره ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮرﺳﻰﻫﺎى ﺑﻰﺷﻤﺎرى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻰ دراز ﺑﺮ
روی ﻃﺒﻘﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ:
ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ و ﺷﺮﻗﻰﻫﺎ، ﻣﺮدم ﺑﻴﻤﺎر و ﺗﻨﺪرﺳﺖ، ﻛﺸﻴﺸﺎن ﻛﺎﺗﻮﻟﻴﻚ، زﻧﺎن و
ﻣﺮدان ﻣﺘﺪﻳﻦ از ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ، ﻛﺸﻴﺸﺎن ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن از ﻫﺮ درﺟﻪ و ﻣﻘﺎﻣﻰ،
ﺧﺎﺧﺎمﻫﺎ، ﭘﺰﺷﻜﺎن و زﻧﺎن ﭘﺮﺳﺘﺎر، ﻣﺮدان و زﻧﺎن از ﻫﺮ ﺷﻐﻞ و از ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ
و اﺟﺘﻤﺎع.
ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺟﺮاﺣﻰ، ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژى و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و آزﻣﺎﻳﺸﻬﺎى ﻻﺑﺮاﺗﻮارى
درﺑﺎره اﺣﻴﺎء ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ و اﻟﺘﻴﺎم ﺟﺮاﺣﺎت (ﻛﻪ روزﮔﺎرﻳﺴﺖ ﺑﺪان ﺳﺮﮔﺮم اﺳﺖ) ﺑﻪ
وی اﺟﺎزه داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺗﺄﺛﻴﺮات درﻣﺎﻧﻰ ﻧﻴﺎﻳﺶ را ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺪ.
او ﺗﻨﻬﺎ از ﻣﺴﺎئلی ﺳﺨﻦ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺧﻮد ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮده و ﻳﺎ از ﻣﺮداﻧﻰ ﻛﻪ
ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دﻗﻴﻖ و آزاداﻧﻪاى داﺷﺘﻪاﻧﺪ اﻗﺘﺒﺎس ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. او ﺗﺮﺟﻴﺢ
داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرى را ﻛﻪ آﻏﺎز ﻛﺮده ﻧﺎﺗﻤﺎم ﺑﮕﺬارد اﻣﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ
ﻧﻤﻰﻧﻤﺎﻳﺪ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﺠﻮﻳﺪ.
ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ، وى ﻣﻴﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺘﻮار ﺑﻤﺎﻧﺪ. در وﻫله
اول، اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘه ﻣﺘﺠﺪد از ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻛﺎﻣﻼ
ﺑﻰﻓﺎﻳﺪه اﺳﺖ. ﻣﻌﺬاﻟﻚ، آﻳﺎ ﺿﺮورى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻛﻠیه ﻛﻮﺷﺸﻬﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ
اﻧﺠﺎم آن ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻴﻢ؟ ﭼﻪ، ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺸﻬﺎ را
ﻋﺎﻃﻞ ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﺑﻰآﻧﻜﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻳﺎ ﻧﺴﻞ آﻳﻨﺪهﻣﺎن در ﺑﺮ
ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺿﻌﻒ اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ و اﺣﺴﺎس اﺧﻼﻗﻰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺿﻌﻒ ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ
زﻳﺎنآور اﺳﺖ. اﻳﻦ راﻫﻬﺎﻳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﺎى ﻫﻤﻪ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﭼﻪ آﻧﻬﺎ
ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ و ﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﺪارﻧﺪ. ﺑﺎﻷﺧﺮه، زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ
اﻧﺠﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﺟﺒﺮى را ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ. او ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ، از
ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺪﻧﻰ و رواﻧﻰ ﺧﻮد، از ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﺸﻰ ﻻزم و ﻣﺴﻠﻤﻰ ﭘﻴﺮوى ﻛﻨﻴﻢ و
اﻳﻦ از آن ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻋﻤﻴﻖﺗﺮﻳﻦ و ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎى ﻓﻄﺮى
اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻤﺎﻧﺪ.
ﻧﻴﺎﻳﺶ
در ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻏﺮﺑﻰﻫﺎ، ﺟﻨﺎب ﻋﻘﻞ را درﮔﻪ ﺑﺴﻰ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﺸﻖ اﺳﺖ. ﻣﺎ داﺷﺘﻦ
ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ را ﺑﺮ ﻗﺪرت ﻣﻜﺎﺷﻔﻪ و اﺣﺴﺎس ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰدﻫﻴﻢ. ﻋﻠﻢ ﻣﻰدرﺧﺸﺪ در
ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﻰ ﻣﻴﮕﺮاﻳﺪ. ﻣﺎ از دﻛﺎرت ﭘﻴﺮوى ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ اﻣﺎ ﭘﺎﺳﻜﺎل
را رﻫﺎ ﻛﺮدهاﻳﻢ. ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻗﺪرت ﻣﻐﺰی ﺧﻮد ﻣﻴﻜﻮﺷﻴﻢ، اﻣﺎ
ﻛﻮﺷﺶﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮی روح (ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺣﺴﺎس اﺧﻼﻗﻰ، اﺣﺴﺎس ﺟﻤﺎل و ﺑﺨﺼﻮص اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ)
از ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎدهاﻧﺪ.
ﺿﻌﻒ اﻳﻦ ﻏﺮاﻳﺰ ﻋﻤﻴﻖ، ﺑﺼﻴﺮت اﻧﺴﺎن ﻣﺘﺠﺪد را ﻛﻮر ﻛﺮده اﺳﺖ. ﻳﻚ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺼﻰ
ﺑﻪ او ﻣﻴﺪان ﻧﻤﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺎى اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاى
ﺑﺸﻤﺎر آﻳﺪ. اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻤﺪن ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻰﺑﺎﻳﺴﺖ
رﻳﺸﻪﻛﻦ ﮔﺮدد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻌﻨﻮﻳﺖ، در ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻰ و ﺗﻮﻓﻴﻖ در ﺣﻴﺎت، ﺧﻮد
را ﻫﻢارز ﺗﻌﻘﻞ، ﻣﺆﺛﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ. ﺑﺴﻴﺎر ﺿﺮورى اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮی
را (ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺶ از ﻧﻴﺮوى دﻣﺎﻏﻰ در ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻓﻄﺮت ﻣﺆﺛﺮ
اﺳﺖ) دوﺑﺎره اﺣﻴﺎ ﻛﻨﻴﻢ و روﻧﻖ ﺑﺨﺸﻴﻢ.
از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﻌﻨﻮى، ﺑﺮ روى اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻳﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﺬﻫﺒﻰ، از ﻫﻤﻪ
ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮد ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ. اﺣﺴﺎس ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺗﺠﻠﻰ ﻣﻴﻜﻨﺪ.
ﻧﻴﺎﻳﺶ در ﻧﻬﺎﻳﺖ وﺿﻮح ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪه روﺣﻰ اﺳﺖ. ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺟﻬﺎن روح ﺧﺎرج از دﺳﺘﺮس
ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﻣﺎدى ﻣﺎﺳﺖ، ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮان درﺑﺎره ﻧﻴﺎﻳﺶ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻗﻄﻌﻰ و
ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؟
ﻗﻠﻤﺮو ﻋﻠﻢ، ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﺎ داﻣنه ﻫﻤه ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ
واﺳﻄه ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژی، ﺗﻈﺎﻫﺮات روح را ﻧﻴﺰ ﺟﺰء اﻳﻦ ﻗﻠﻤﺮو آورد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، از
راه ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻨﻄﻘﻰ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻣﻴﻜﻨﺪ، ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ درﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻧﻴﺎﻳﺶ
ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﻰ ﻣﺒﺘﻨﻰ اﺳﺖ، از ﭼﻪ راﻫﻰ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻣﻰرﺳﺪ و آﺛﺎر آن ﻛﺪام اﺳﺖ؟
ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ اﺻﻮﻻً ﻛﺸﺶ روح اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻛﺎﻧﻮن ﻏﻴﺮﻣﺎدى
ﺟﻬﺎن. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻀﺮع، ﻧﺎله ﻣﻀﻄﺮﺑﺎﻧﻪ و ﻃﻠﺐِ ﻳﺎرى
و اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ و ﮔﺎﻫﻰ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺸﻒ و ﺷﻬﻮد روﺷﻦ و آرام دروﻧﻰ و ﻣﺴﺘﻤﺮ و دورﺗﺮ
از اﻗﻠﻴﻢ ﻫﻤه ﻣﺤﺴﻮﺳﺎت. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﻣﻰﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﭘﺮواز روح اﺳﺖ
ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا و ﻳﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪاى اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻣﺒﺪائی ﻛﻪ ﻣﻌﺠﺰه
ﺣﻴﺎت از او ﺳﺮ زده اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺮه، ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮدار ﻛﻮﺷﺶ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﺮاى
ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آن وﺟﻮد ﻧﺎﻣﺮﺋﻰ، آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر ﻫﻤه ﻫﺴﺘﻰ، ﻋﻘﻞ ﻛﻞ، ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ، ﺧﻴﺮ
ﻣﻄﻠﻖ، ﭘﺪر و ﻣﻨﺠﻰ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺎ.
ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻧﻘﻞ اوراد ﻓﺮﻣﻮﻟﻰ، ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺮﻓﺎﻧﻰ ﭘﺮﮔﺪازى را
ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻴﻜﻨﺪ ﻛﻪ در آن دل ﺑﻪ ﺧﺪا ﺟﺬب مىﺷﻮد. اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻋﻘﻞ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ
ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد و از ﻫﻤﻴﻦ رو اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ادراك اﺳﺖ، در ﻧﻈﺮ اﻫﻞ
ﻓﻠﺴﻔﻪ و اﺳﺘﺪﻻل، ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﺎنﻃﻮرﻛﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﺟﻤﺎل و ﻋﺸﻖ
در دﻓﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ درس و ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد آنﻫﺎ ﻛﻪ دﻟﻰ ﺧﺎﻟﻰ از اﻧﺪﻳﺸﻪ
دارﻧﺪ ﺧﺪا را ﻫﻤﭽﻮن ﮔﺮﻣﺎى ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻳﺎ ﻋﻄﺮ ﮔﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻰ اﺣﺴﺎس ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ.
اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ را ﻣﻰداﻧﺪ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ
ﻛﻨﺎر ﻣﻰآﻳﺪ، ﺧﻮد را از ﭼﺸﻢ آن ﻛﻪ ﺟﺰ ﻓﻬﻤﻴﺪن ﻧﻤﻰداﻧﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻰدارد.
ﻛﻤﻴﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺑﻴﺎن آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﭘﺎى ﻧﻴﺎﻳﺶ ﻓﺮا ﻣﻰرﺳﺪ درﻣﻰﻣﺎﻧﺪ. زﻳﺮا، ﻧﻴﺎﻳﺶ
ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠه ﺗﻌﺒﻴﺮ را در ﭘﺮواز ﻋﺸﻖ، از ﻣﻴﺎن ﺷﺐ ﻇﻠﻤﺎﻧﻰ ﻋﻘﻞ، ﭘﻴﺪا
ﻣﻴﻜﻨﺪ.
|